开年钜惠，“鸡”不可失！价值2588元壕礼人人有份...
La plueja (var. pleja, plòia, ploja, plueia, pluèja, pluiea, pluja[1]) es un fenomèn meteorologic caracterizat per la tombada de gotas d'aiga dei nívols vèrs lo sòu. Precipitacion terrèstra pus frequenta, pòu prendre d'aspèctes variables que pòdon anar de la plueja fina au ciclòn tropicau. Es de còps mesclada ambé de nèus ò de pèiras de gla?.
La plueja es eissida de la condensacion de la vapor d'aiga atmosferica au sen dei nívols, generalament après una demenicion de la temperatura de l'aire. Aquò es entra?nat per lo rescòntre entre de massas d'aire diferentas lòng d'un frònt meteorologic ò per la montada rapida d'aire umid vèrs lei ja? superiors de l'atmosfèra en causa de la preséncia de corrents aerencs ascendents ò d'un relèu important. La preséncia d'una zòna fòr?a urbanizada pòu pereu favorizar la formacion de pluejas car la pollucion es capabla de catalizar la precipitacion de la vapor d'aiga. La condensacion fòrma de cristaus de gla? ò de gotetas d'aiga que s'unisson entre elei. Quand lo pes d'aquelei particulas vèn tròp important, tomban vèrs lo sòu e passan dins lei ja? inferiors e cauds de l'atmosfèra. Aquò causa la fusion dei cristaus e la formacion dei gotas de pluejas.
La quantitat mejana de plueja que tomba sus lei continents es de 715 mm anuaus. Pasmens, i a de variacions fòr?a importantas segon lei regions. Lei pus eissuchas recebon mens de 1 mm/an mentre que lei pus arrosadas pòdon passar 12 000 mm. Lo nivèu de plueja es donc un paramètre climatic major qu'es utilizat dins la definicion dei diferents climas terrèstres, especialament per la classificacion de K?ppen. D'instruments especializats, coma lo radar meteorologic ò lo pluviomètre, son donc destinats a sa mesura e a son estudi.
En fòra de Tèrra, i a de pluejas sus lei planetas gigantas gasosas, sus Vènus e sus Titan. Son fachas de compausats organics, d'acid sulfuric, de gas rars e, benlèu, de diamants. En fòra dau Sistèma Solar, i a d'ipotèsis regardant l'existéncia de pluejas de fèrre e de silicats.
Formacion
[modificar | modificar lo còdi]Lo procès de formacion de la plueja se compausa de doas etapas principalas. La premiera consistís en la condensacion de vapor d'aiga atmosferica dins un nívol. Aquò entra?na la formacion de cristaus de gla? que son susceptibles, se vènon tròp pesucs, de tombar vèrs lo sòu. Durant aquela casuda, pòdon se rescaufar e fondre, ?ò qu'es a l'origina de la plueja.
Condensacion de la vapor d'aiga dins lei nívols
[modificar | modificar lo còdi]La condensacion de la vapor d'aiga dins lei nívols es la premiera etapa de la formacion de la plueja. Necessita una atmosfèra umida, es a dire una atmosfèra que contèn de vapor d'aiga. Fòr?a frequent, aqueu tipe d'atmosfèra pòu se formar gràcias :
- a l'evaporacion deis aigas de superficia (oceans, rius...).
- a la transpiracion dei plantas[2]
- au passatge d'una massa d'aire eissuch au dessüs d'una estenduda d'aiga cauda (ocean, mar, lac...)[3].
- au passatge d'una massa d'aire au dessüs d'un relèu (montanha...)[4].
- a de corrents de vents ascendents.
Puei, quand l'aire vèn saturat d'umiditat (100% d'umiditat relativa[5]), la vapor d'aiga se transforma en gotetas d'aiga ò en cristaus de gla? entra?nant ansin la formacion d'un nívol. Per arribar a aqueu resultat, es necessari de refrejar la temperatura de l'aire en dessota d'aquela dau ponch de rosada. Quatre mecanismes principaus permèton d'obtenir aqueu refrejament :
- lo refrejament adiabatic que correspond au refrejament d'una massa d'aire que son volum aumenta ambé sa montada dins lei ja? superiors de l'atmosfèra.
- lo refrejament conductiu que s'observa quand una massa d'aire arriba au contacte d'una superficia pus freja.
- lo refrejament radiatiu que correspond a la pèrda d'energia entra?nada per l'emission de radiacions infrarojas.
- lo refrejament evaporatiu que correspond a l'apondon d'umiditat dins l'aire a partir de l'evaporacion d'una massa d'aiga.
Coalescéncia e fragmentacion
[modificar | modificar lo còdi]
La segonda etapa de la formacion de la plueja comen?a ambé la preséncia, dins lei nívols, de gotetas d'aiga liquidas ò de pichons cristaus de gla? eissits dau mecanisme de condensacion precedent. D'efiech, dins lo cas d'una atmosfèra suava, aquelei microparticulas an tendància de demorar isoladas. Es plus lo cas se lei condicions vènon turbulentas.
Dins aquela situacion, lei tuerts van entra?nar la formacion de particulas pus gròssas. Lo mecanisme generau que congrea aquela evolucion es aqueu de la coalescéncia. La temperatura es lo paramètre que ne dicta lo comen?ament e lo debanament. Segon lei nívols, unís de microcristaus de gla? ò de gotetas d'aiga (que pòdon èsser dins un estat de subrefusion). Aqueu fenomèn causa la formacion progressiva de particulas pesucas que van tombar vèrs lo sòu. Dins lo corrent d'aquela tombada, lei particulas pòdon subir diferents cambiaments. Pasmens, per formar una plueja, es necessari d'aver d'aiga liquida, ?ò que demanda una fusion dei cristaus de gla?.
Lei gotas de plueja an un diamètre que va de 0,1 a 9 mm[6]. En delà d'aquelei limits, lei pus pichonas s'evaporan[7] e lei pus gròssas se fragmentan. Puei, durant la casuda, la forma de la gota s'aplatís quand sa talha aumenta. La velocitat a l'arribada au sòu despend tanben de la talha e pòu agantar mai de 32 km/h per lei pus importantas.
Pluejas artificialas
[modificar | modificar lo còdi]Es possible de crear de pluejas artificialas gràcias a una tecnica, dicha ensemenada, que consistís a dispersar certanei produchs quimics (iodur d'argent[8]...) dins lei nívols. L'idèa es d'introdurre de particulas solidas susceptiblas de servir de basa au fenomèn de coalescéncia, ?ó que favoriza la formacion de gotetas d'aiga ò de microcristaus de gla?. Pasmens, lo mestritge dei precipitacions ansin formadas es malaisat e l'usatge de l'ensemenada es donc sustot destinat a la proteccion dei zònas agricòlas còntra la grela.
Dins leis aglomeracions pus pobladas, la pollucion, especialament certanei compausats sofrats, pòu jogar un ròtle d'agent d'ensemenada. Lei precipitacions i son alora pus importantas que lei regions ruralas vesinas.
Causas
[modificar | modificar lo còdi]Divèrsei mecanismes son susceptibles d'engendrar una plueja. Lei pus frequents son aquelei associats ai frònts climatics, ai fenomèns de conveccion atmosferica e ais efiechs orografics. Dins aquò, dins lei regions fòr?a urbanizadas, se fau nòtar una certana influéncia umana sus la quantitat de precipitacions.
Frònts climatics
[modificar | modificar lo còdi]Lei frònts meteorologics son a l'origina dei pluejas estratiformas (ensems larg de pluejas d'intensitats similaras) e dinamicas (ensems larg de pluejas d'intensitats variablas). D'efiech, permèton generalament una lenta montada d'una massa d'aire caud dins lei ja? superiors de l'atmosfèra, ?ò que va entra?nar son refrejament. Se aquela massa es cargada d'umiditat, es alora susceptibla de formar de precipitacions.
Segon lo tipe de frònt implicat, lei nívols onte se forman lei pluejas son diferents. Dins lo cas d'un frònt caud, s'observan sovent de nimbostratus que congrean de precipitacions regularas e continuas[9]. Lei frònts fregs vectors de pluejas fòrman generalament de cumulus. Pasmens, dins certanei cas, de nívols convectius pòdon i aparéisser. Aquelei fenomèns son frequents dins lei regions temperadas e lòng dei litoraus.
Nívols convectius
[modificar | modificar lo còdi]
Lei nívols convectius (cumulonimbus, cumulus congestus) son de nívols formats a partir d'un corrent d'aire caud, umid e ascendent. Engendran generalament de precipitacions intensas mai localizadas (raissa). D'efiech, lo corrent ascendent pòu portar rapidament de quantitats importantas d'umiditat dins lei ja? superiors e fregs de l'atmosfèra (fins a 18 km d'altitud dins lo cas d'un cumulonimbus). Aqueu procès entra?na alora un refrejament massís de la massa d'aire caud que va causar de pluejas fòr?a importantas en dessota dau nívol.
Ai latituds temperadas, aqueu fenomèn explica sovent la formacion dei chavanas congreadas per de cumulonimbus. Dins lei regions tropicalas, onte la calor e l'umiditat son fòr?a importantas, es tanben fòr?a frequent. En certanei cas extrèms, lo corrent d'aire ascendent pòu entra?nar la formacion d'una depression marcada que pòu èsser a l'origina d'un ciclòn tropicau.
Efiechs orografics
[modificar | modificar lo còdi]
Lei relèus importants, especialament lei cadenas de montanhas, pòdon entra?nar la montada de massas d'aire. Durant aqueu procès, aquela massa pòu subir un refrejament adiabatic. Se l'aire contèn pron d'umiditat, aquela demenicion de temperatura pòu iniciar la formacion de precipitacions.
Aqueu fenomèn explica la tombada preferenciala dei pluejas sus lei pendís montanhós pus expausats ai vents umidas a respèct dei pendís mens expausats. En certanei regions, aquò pòu enta?nar d'acumulacions de plueja importantas. Per exemple, en Occitània, l'endrech pus plujós es la cima dau mont Augal[10]. Dins lo mond, la cima dau mont Wai'ale'ale', en Hawaii, es lo segond luòc pus arrosat de la planeta amb un nivèu anuau de plueja de mai de 12 m.
Influéncias umanas
[modificar | modificar lo còdi]Dins lei regions fòr?a urbanizadas, leis activitats umanas pòdon catalizar la formacion de pluejas. D'efiech, dins aqueleis endrechs, se tròban generalament :
- una fòrta pollucion aerenca que congrea de particulas atmosfericas susceptiblas de servir de nuclèus de formacion de gotetas d'aiga.
- de corrents d'aire ascendent car la temperatura dei zònas urbanizadas es sovent pus cauda d'aquela dei regions ruralas vesinas (fins a 10°C de diferéncia). Aquò favoriza l'evaporacion de l'umiditat que monta alora vèrs ja? superiors de l'atmosfèra en companha dei particulas de pollucion.
Segon un estudi estatsunidenc, aquela conjugason de circonstàncias favorablas a la formacion de pluejas entra?na una aumentacion de la quantitat de precipitacions anualas que pòu èsser de 50% a 120% sus lei vilas pus importantas.
Mesura, caracteristicas e previsions
[modificar | modificar lo còdi]Mesura
[modificar | modificar lo còdi]En causa de son importància climatica, la mesura dei precipitacions es un aspèct major de la meteorologia. Dos instruments, lo pluviomètre e lo radar meteorologic, i tènon un ròtle primordiau.
Pluviomètre
[modificar | modificar lo còdi].jpg)
La mesura de la quantitat de plueja que tomba sus un territòri donat es un paramètre important de la climatologia e de la meteorologia modèrnas. Es realizada amb un pluviomètre e son unitat dins lo sistèma internacionau es generalament lo L/m2/h ò lo L/m2/h/an que son respectivament escrichs mm/h ò mm/an.
Lo pluviomètre es un instrument meteorologic ancian[11] e fòr?a frequent dins leis estacions meteorologicas. Es format d'un recipient cilindric dubèrt e subremontat d'un embut collector. Una graduacion ò un sistèma electronic permet de legir la quantitat d'aiga recebuda.
Radar meteorologic
[modificar | modificar lo còdi]Un radar meteorologic es un radar especializat utilizat per lei meteorològs per localizar lei precipitacions, calcular son despla?ament. Apareguts après la Segonda Guèrra Mondiala (1939-1945), pòdon equipar d'estacions meteorologicas, de ve?culs ò de satellits. Lei donadas reculhidas permèton de caracterizar dirèctament la natura dei precipitacions (prevision instantanèa) ò d'alimentar de modèls teorics permetent de preveire temps futur.
Lo foncionament d'aquelei radars es basat sus la reflexion de certaneis ondas electromagneticas per lei precipitacions. S'aplica pas unicament a la plueja car permet de detectar ò d'estudiar totei lei tipes de precipitacions (plueja, nèu, grela...). Pasmens, l'observacion dei pluejas representa l'utilizacion principala d'aqueleis equipaments.
Caracteristicas
[modificar | modificar lo còdi]Intensitat
[modificar | modificar lo còdi]L'intensitat d'una plueja es una dimension importanta en matèria de prevision, especialament per la prevencion dei catastròfas naturalas. Lei definicions varian segon leis autors en foncion de la durada estudiada[12]. Pasmens, doas definicions, relativament pròchas, existisson que son :
- una plueja leugiera correspond a un taus de precipitacion inferior a 2,5 mm/h.
- una plueja moderada correspond a un taus de precipitacion entre 2,5 e 7,6 mm/h ò entre 2,5 e 10 mm/h.
- una plueja importanta correspond a un taus de precipitacion entre 7,6 e 50 mm/h ò entre 10 e 50 mm/h.
- una plueja violenta correspond a un taus de precipitacion superior a 50 mm/h.
Aciditat
[modificar | modificar lo còdi]L'aciditat de la plueja es variabla. Vèn de la preséncia d'acids, principalament l'acid sulfuric H2SO4 e l'acid nitric HNO3[13], dins lei nívols. Aquelei substàncias son eissidas de fònts naturalas (volcanisme, metabolisme de certanei bactèris, combustion de matèrias organicas) e umanas (utilizacion de combustibles fossils). Segon sa concentracion, lo pH normau de la plueja es de 5 mai pòu variar entre 3,8 e 8[14]. Dins aquò, en certanei cas, se la concentracion d'acids es importanta, lo pH pòu demenir fins a de valors inferioras a 1.
Lei pluejas acidas, es a dire amb un pH inferior a 5, representan una mena?a importanta per la fauna e la flòra. Dins lei regions industrializadas, onte leis activitats umanas aumentan fòr?a la frequéncia dau fenomèn, sa repeticion pòu abaissar lo pH deis aigas de superficia ò dei sòus e entra?nar la disparicion d'espècias. Per exemple, en Euròpa, foguèt lo cas en Alemanha ò dins lo nòrd d'Itàlia durant la segonda mitat dau sègle XX[15]. Entre 75 e 115 milions d'ectaras de sòus forestiers e agricòlas foguèron durament tocats i favorizant l'erosion e i causant una demenicion de la produccion.
Climatologia
[modificar | modificar lo còdi]La pluviometria es un paramètre major de la climatologia modèrna e intra dins la definicion de la màger part dei climas definits a l'ora d'ara. En particular, es utilizada per la classificacion de K?ppen, qu'es probable la pus comuna au comen?ament dau sègle XXI.
Clima eqüatoriau
[modificar | modificar lo còdi]
Lo clima eqüatoriau es un clima fòr?a umid caracterizat per d'importantei pluejas quasi jornadieras e de temperaturas mejanas fòr?a autas. Lei precipitacions i son causadas per de cumulonimbus que se fòrman generalament de vèspre. Aqueu fenomèn es liat a l'evaporacion, fòr?a importanta durant la jornada, qu'entra?na la formacion de corrents ascendents cauds e umids que se refrejan ambé l'altitud e la demenicion dau raionament solar.
Clima tropicau de monson
[modificar | modificar lo còdi]
Lei regions aguent un clima tropicau de monson se tròban dins lei regions tropicalas litoralas. La monson es un fenomèn convectiu entra?nat per una fòrta diferéncia de temperatura entre la tèrra e l'ocean. D'efiech, quand la temperatura dei tèrras es pus importanta qu'aquela deis aigas oceanicas, aquò causa la formacion de corrents ascendents que generan una depression. Aquela zòna de bassa pression atira alora l'aire maritim, ?ò qu'entra?na la mesa en pla?a de ventolets regulars bofant dempuei l'ocean. Puei, aquelei vents, cargats d'umiditat, se rescaufan e seguisson la circulacion aerenca dei corrents ascendents. Arriban ansin dins lei ja? superiors de l'atmosfèra onte subisson un refrejament important favorable a l'aparicion de cumulonimbus massís e de precipitacions fòr?a importantas.
Lei pluejas de monson son a l'origina de vengudas deis aigas violentas car lei quantitats d'aiga congreadas per aqueu fenomèn pòdon passar lei 12 000 mm anuaus. S'observan subretot lòng dei litoraus d'Asia dau Sud-èst, dins lo bacin d'Amazonas, en America Centrala e en Africa Centrala.
Clima tropicau de savana
[modificar | modificar lo còdi]Lo clima tropicau de savana es lo clima tropicau pus frequent. Lei pluejas i son associadas amb una sason eissucha e una sason umida. Son foncionament es de tipe convectiu e es fòr?a similar ai precipitacions de monson (cf. paragraf precedent). Pasmens, son intensitat es ben pus febla.
Climas continentau e subtropicau
[modificar | modificar lo còdi]Lo clima continentau s'observa dins lei regions alunchadas deis oceans e lòng dei litoraus orientaus dei ensems continentaus. D'ivèrn, lei pluejas i son absentas e rempla?adas per de tombadas de nèu. Durant lei sasons pus caudas, pòdon èsser engendradas per lo passatge de frònts umids ò per de chavanas. Leis endrechs de clima subtropicau an un clima de transicion entre lei zònas tropicalas e continentalas. Generalament, lei condicions continentalas predominan mai de fenomèns tropicaus, coma d'auragans, pòdon i aver luòc.
Clima oceanic
[modificar | modificar lo còdi]Lo clima oceanic, frequent en Euròpa Occidentala, es un clima marcat per l'intrada regulara de perturbacions maritimas organizadas a l'entorn de frònts meteorologics. Lei pluejas i son generalament feblas mai regularas. Per exemple, en Londres, oscillan entre 42 mm per lo mes pus eissuch e 69 mm per lo pus umid. Pasmens, segon la natura dei depressions, l'intensitat dei precipitacions pòu aumentar e la formacion de chavanas es possible dins lo cas de tempèsta.
Clima mediterranèu
[modificar | modificar lo còdi]Dins lei regions aguent un clima mediterranèu, lei precipitacions caracteristicas son de chavanas violentas entra?nadas per la preséncia de montanhas autas (efiechs orografics), per de temperaturas terrèstras autas engendrant de corrents ascendents cauds au dessüs dei tèrras e per d'intradas maritimas umidas. Lei pluejas son donc relativament raras e generalament concentradas sus de periòdes favorablas ai movements d'aire anant de la mar vèrs lei tèrras. Pasmens, lòng dei litoraus occidentaus dei continents, lo clima mediterranèu es sovent influenciat per l'arribada de perturbacions oceanicas ivernencas organizadas a l'entorn de frònts. Dins aquelei cas, pòu s'i observar de pluejas pus regularas.
Clima montanhard
[modificar | modificar lo còdi]En causa deis efiechs orografics, la preséncia de montanhas aumenta fòrtament la pluviometria sus lei pendís expausats ai vents umids. En revènge, s'observa sovent una reduccion importanta sus lei zònas protegidas. L'aumentacion dei precipitacions despend de l'altitud e dau clima dei regions vesinas. Per exemple, dins leis Aups, creis de 50 a 200 mm totei lei 100 m avans de formar un lindau a partir vèrs 2 700-3 000 m d'altitud. Pasmens, en causa dei temperaturas pus bassas, aquelei precipitacions son pas unicament formadas de plueja. D'efiech, durant lei mes fregs, la nèu es largament predominanta.
Climas eissuchs
[modificar | modificar lo còdi]
Lei climas eissuchs son caracterizats per de precipitacions fòr?a raras en causa de la preséncia quasi permanenta de massas d'aire eissuch. Pasmens, n'existisson dos tipes fòr?a diferents que son lei climas polars e lei climas desertics. Dins lo premier cas, la plueja i es quasi inexistenta car lei precipitacions tomban sota forma de nèu. Dins lo segond, lei precipitacions son de natura variada e despendon de la natura de la massa d'aire umid que capita d'intrar dins lo mitan desertic[16]. Pòdon evolucionar de la plueja fina a la chavana violenta e, dins leis endrechs fregs, lei pluejas son de còps rempla?adas per de tombadas de nèu[17].
Previsions
[modificar | modificar lo còdi]
La prediccion dei pluejas es una activitat importanta de la meteorologia que dèu ne'n preveire l'occuréncia e l'intensitat. A l'ora d'ara, aqueu trabalh es realizat gràcias a de modèls de prevision quantitativa de precipitacions (PQP). Permèton d'estudiar d'un meteis biais totei lei tipes de precipitacions e de'n dedurre la quantitat equivalenta d'aiga. Per aquò, es necessari d'obtenir d'informacions sus leis efiechs dinamics e termodinamic de l'atmosfèra coma lei movements de conveccion, la natura dei movements ascendents, leis efiechs deis anticiclòns, lei taus d'umiditat... etc. Puei, la precision dei prediccions es verificada gràcias a un ret d'instruments de mesura (pluviomètres, radars meteorologics... etc.).
Lei modèls actuaus de PQP permèton de preveire lei riscs que son associats a certanei episòdis plujós (vengudas deis aigas...) ambé plusors jorns d'avan?a. La fisabilitat e la durada d'anticipacion aumentan pauc a pauc. Per exemple, dins lo cas de l'agéncia francesa Metéo-France, la fisalitat dei prediccions de cinc jorns emesas en 2010 èra identica a aquela dei prediccions de tres jorns realizadas en 1990. Dins aquò, lei modèls an mai de dificultats per preveire d'un biais precís lei fenomèns localizats (chavanas...). De cèrcas suplementàrias son donc en cors per desvolopar de modèls, basats sus l'usatge de superordinators, capables de prendre en còmpte totjorn mai d'informacions afin de produrre de previsions mai detalhadas[18].
Pluejas extraterrèstras
[modificar | modificar lo còdi]La plueja es un fenomèn frequent dins lo Sistèma Solar. Pasmens , plusors tipes diferents pòdon se destriar. En lei planetas gigantas gasosas, leis atmosfèras complèxas sons susceptibles d'engendrar de precipitacions liquidas de substàncias que varian segon l'altitud e lei condicions de pression e de temperatura. Per exemple, dins l'atmosfèra de Neptun s'observa de precipitacions d'amoniac, de metan, de sulfur d'idrogèn e d'aiga dins lei ja? superiors e de neon dins lei ja? inferiors[19].
En lei planetas telluricas, i a, a l'ora d'ara, de pluejas de metan en Titan e d'acid sulfuric en Vènus[20]. La superificia de Mart mòstra pereu de tra?as d'erosion aquosa que son probable liadas a de pluejas datant de tres miliards d'ans[21].
En fòra dau Sistèma Solar, i aurián de pluejas fòr?a particularas en certanei planetas que fan partida de la classa dei ? Jupitèr ? cauds. Lei dos exemples pus famós son lei planetas HD 189733 b e OGLE-TR-56b ont i aurián respectivament de pluejas de silicats e de fèrre[22]. De pluejas de fèrre son egalament sospichadas dins l'atmosfèra de quauquei nanas brunas.
Liames intèrnes
[modificar | modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | modificar lo còdi]Nòtas e referéncias
[modificar | modificar lo còdi]- ↑ Dicod'òc, Lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana, cèrca ? pluie ?, 10 de julhet de 2018.
- ↑ Krishna Ramanujan e Brad Bohlander, Landcover changes may rival greenhouse gases as cause of climate change, 2002, National Aeronautics and Space Administration Goddard Space Flight Center.
- ↑ Bart van den Hurk e Eleanor Blyth, Global maps of Local Land-Atmosphere coupling, KNMI, 2008
- ↑ Michael Pidwirny, "CHAPTER 8: Introduction to the Hydrosphere (e). Cloud Formation Processes", Physical Geography, 2008.
- ↑ L'umiditat relativa es lo rapòrt entre la pression de vapor d'aiga e la pression de vapor saturanta de l'aiga a la meteissa temperatura.
- ↑ En certanei cas fòr?a rars, de gotas de 10 mm foguèron mesuradas. Sa formacion foguèt probable entra?nada per la collision de gotas d'aiga dins lo corrent d'una plueja contenent una quantitat d'aiga liquida fòr?a importanta.
- ↑ Una plueja que s'evapora avans d'arribar au sòu es dicha virga.
- ↑ L'iodur d'argent es la substància pus utilizada per l'ensemenada car es un nuclèu que favoriza la formacion de cristaus de gla? a partir de -5°C. Pasmens, quauquei solucions alternativas existisson coma l'utilizacion de saus aguent una afinitat fòrta per l'aiga ò d'agents refrigerants.
- ↑ D'ivèrn, aqueu tipe de situacion pòu entra?nar la tombada de nèu.
- ↑ Entre 1971 e 2000, lei precipitacions mensualas mejanas i varian de 59,4 mm (julhet) a 288,8 mm (octòbre).
- ↑ Lei premiereis aparelhs destinats a la mesura de quantitats de precipitacions apareguèron en Grècia e en índia respectivament au sègle V avC e au sègle IV avC. Lo premier pluviomètre modèrne, fach de bronze, foguèt concebut en Corèa en 1441.
- ↑ R. Monjo, "Measure of rainfall time structure using the dimensionless n-index", Climate Research, 2016, 67 : 71–86.
- ↑ D'autreis acids, coma lo dioxid de carbòni CO2 e leis acids fluoroidrics, pòdon un ròtle mai seis efiechs son pus febles.
- ↑ En Occitània, oscilla entre 3,8 e 7,8 segon lei regions : La qualité de l'eau et l'assainissement en France (rapport), 2018, [1].
- ↑ Uei, lei pluejas acidas comen?an de venir frequentas en China e dins l'Asia dau Sud-èst.
- ↑ D'efiech, lei desèrts son generalament cubèrts de zònas fòr?a establas de pression auta qu'alunchan lei depressions d'un biais efica?.
- ↑ Aquò es generalament lo cas dins lei desèrts d'Asia Centrala e d'America dau Sud.
- ↑ D'efiech, lei modèls numerics que son utilizats a l'ora d'ara necessitan de modelizar l'atmosfèra coma un ensems de volums de dimensions variables (reduchas dins lei regions d'interès e pus largas dins lo rèsta dau mond). Coma totei lei paramètres son identics au sen d'un meteis volum, aqueu tipe de modèl es fòr?a efica? per estudiar lei sistèmas aguent una talha importanta. En revènge, esprova de dificultats importantas quand dèu faciar un fenomèn locau de quauquei desenaus de quilomètres (per exemple, un mesociclòn de 8 a 40 km de diamètre susceptible d'engendrar un tornado). L'utilizacion de superordinators pus poderós permet de redurre la malha dei volums e de'n multiplicar lo nombre melhorant ansin l'estudi dei perturbacions localas.
- ↑ Katharina Lodders, "Jupiter Formed with More Tar than Ice", 2004, The Astrophysical Journal, 611 (1): 587–597.
- ↑ Lei pluejas d'acid sulfuric de Vènus son, de tota rigor, de virga car s'evaporan avans d'arribar au sòu.
- ↑ A l'ora d'ara, i a encara de virgas de cristaus de nèu en l'atmosfèra de Mart.
- ↑ New World of Iron Rain, Astrobiology Magazine, 8 de genier de 2003, [2]